مراحل انجام معاملات در بازار بورس

یكی از مهم ترین اطلاعاتی كه سهام داران باید داشته باشند، آگاهی از مراحل خرید و فروش سهام است تا بعداً دچار مشكل نشوند. در این بخش به طور خلاصه مراحل مختلف خرید و فروش سهام توضیح داده شده است.

نماد

نماد، در واقع نام اختصاری شرکت های پذیرفته شده در بورس است. برای مثال، نماد شرکت پتروشیمی خارک در بورس، «شخارک» است. حرف اول نماد، برگرفته از صنعتی است که شرکت در آن قرار دارد و بخش دوم نماد، در واقع خلاصه نام شرکت است. مثلا در نماد «شخارک»، حرف ش بیانگر صنعت شیمیایی و کلمه خارک، مخفف عبارت پتروشیمی خارک است. یا شرکت پالایش نفت تهران با نماد «شتران» در بورس به فعالیت می‌پردازد. فعالان بورس، عمدتا بجای استفاده از نام کامل شرکت ها، نماد آنها را بکار می برند.

 

1-مراجعه حضوری به کارگزار

2-سفارش به صورت تلفنی

3-سفارش به صورت اینترنتی

4-روش معاملات برخط (آنلاین)

انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران از طریق کارگزاران انجام می‌شود. به عبارت دیگر راه دیگری برای معامله سهام و تغییر مالكیت آن به جز از طریق كارگزاران وجود ندارد. کارگزاران در انجام معاملات نقش نماینده خریدار و یا فروشنده را ایفا می‌کنند و دارای مجوز کارگزاری از سازمان بورس هستند. كارگزاران می توانند فعالیت های دیگری از قبیل مشاوره، بازارگردانی نیز انجام دهند.

کارگزاری چیست

در گام اول بهتر است بدانید کارگزاران اشخاصی حقیقی یا حقوقی هستند که نقش واسطه بین خریدار و فروشنده را در بازار بورس بازی می‌کنند. آنها در این نقش وظیفه یافتن خریدار برای فروشنده و فروشنده برای خریدار را برعهده دارند. به عبارتی آنها عامل تطابق عرضه و تقاضا هستند و به دو دسته خصوصی و دولتی تقسیم می‌شوند.

خرید و فروش سهام شرکت‌های بورسی در بازار، فقط توسط کارگزاران رسمی‌سازمان بورس اوراق بهادار امکان‌پذیر است. کارگزاران طی تشریفات و آزمون‌های متعدد و خاصی انتخاب می‌شوند و مجوز تاسیس و فعالیت خود را از سازمان بورس اوراق بهادار دریافت می‌کنند. کارگزاران به حساب مشتری خود وارد بازار می‌شوند و به وکالت از سوی او اقدام به معامله می‌کنند. بدون انتخاب یک کارگزار نمی‌توانید در بورس فعالیت کنید. هر کسی که علاقه‌مند به فعالیت در بورس است باید یک کارگزار مناسب برای خودش انتخاب کند.

سرمایه‌گذاران دائمی ‌و بزرگ بورس هر کدام با کارگزار معینی کار می‌کنند. به غیر از کارگزارانی که به تازگی مجوز مشاوره و سبدگردانی دریافت کرده‌اند، سایرکارگزاران اجازه ارائه مشاوره به سرمایه‌گذاران را دارند. اما نکته مهم این است که برای آنها تفاوتی نمی‌کند سرمایه‌گذار چه سهمی ‌بخرد و بفروشد، آنها تنها کارمزد خود را دریافت خواهند کرد. در‌ ‌نتیجه این سرمایه‌گذار است که باید با توجه به خواسته خود از بورس کارگزار خود را انتخاب کند. قابلیت انجام سریع سفارش مشتری، داشتن اطلاعات مربوط و کافی، داشتن سیستم‌های داخلی مناسب، از جمله مهم‌ترین معیار‌ها برای انتخاب کارگزار است.

در انتخاب کارگزار باید دقت کرد برای چه مقدار سرمایه‌هایی کار می‌کند و آیا سرمایه ما در حدی است که کارگزار آن را جدی بگیرد. اصولا کارگزاران به نسبت حجم سرمایه افراد، آنها را در اولویت قرار می‌دهند. فرضا کارگزاری که اکثر مشتریان آن دارای سرمایه‌های بالای یك میلیارد ریال باشند، برای سرمایه‌گذار با سرمایه ۱۰۰ میلیون ریال مناسب نیست. تعداد مراجعه‌کنندگان به کارگزار هم معیار مهمی‌است. به این معنی که آیا کارگزار فرصت رسیدگی به درخواست‌های همه مشتریان را دارد؟ چرا که در غیر این صورت شاید به علت نداشتن فرصت برای انجام درخواست‌های خرید و فروش مشتریان درخواست‌ها به روزهای بعد موکول ‌شود و این مسئله با توجه به ارزش زمان در معاملات بورس ممکن است موجب از دست رفتن برخی فرصت‌ها شود. اشخاص حقیقی که با یک سرمایه محدود وارد بازار بورس می‌شوند بهتر است سراغ کارگزاری‌هایی که مشتریان حقوقی دارند، نروند.

کارگزار با خدمات محدود

کارگزار با خدمات محدود، کارگزاری است که صرفا خرید و فروش را انجام می‌دهد و کارمزد دریافت می‌کند. کارگزار با خدمات محدود، نسبت به کارگزار با خدمات کامل، کارمزد کمتری دریافت می‌کند و در عوض، خدماتی که به مشتریان ارائه می‌دهد، کاملا محدود است. خدمات کارگزاری با خدمات محدود می‌تواند شامل قیمت‌های لحظه‌ای سهام، عرضه و تقاضای بازار، حجم معاملات روزانه و درگاهی موارد، مشاوره‌دادن به سرمایه‌گذاران در هنگام ثبت سفارش باشد. برای تازه وارد‌ها انتخاب کارگزار محدود توصیه می‌شود اما بهتر است پس از زمانی فعالیت به دنبال یک کارگزار با خدمات کامل باشد.

کارگزار با خدمات کامل

کارگزاری‌ها با خدمات کامل، خدمات متنوع و کاملی به مشتریان خود ارائه می‌کنند. این خدمات شامل مشاوره، برنامه‌ریزی مالی، مدیریت سبد سهام و… نیز هست. کارگزار با خدمات کامل، علاوه بر خدمات خرید و فروشی که کارگزار با خدمات محدود انجام می‌دهد، خدمات دیگری مانند خبرنامه‌های تحلیلی که به صورت روزانه، هفتگی و ماهانه ارائه می‌شوند، ارائه تحلیل در مورد پرتفوی سرمایه‌گذاران و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، محاسبه ریسک و بازده در مورد سرمایه گذاری هر شخص حقیقی و حقوقی را ارائه می‌کنند. کسانی که به دنبال حضور ماندگار و قوی در بورس هستند بهتر است سرغ این نوع کارگزاری‌ها بروند.

 

کارگزاری‌ها کجا هستند

تقریبا در همه شهر‌های بزرگ کشور کارگزاری‌های رسمی ‌بورس وجود دارند. شما برای اطلاع از آدرس و درجه اعتبار آنها می‌توانید به سایت اینترنتی سازمان بورس سری بزنید و در جریان جزییات فعالیت‌های آنان قرار بگیرید. اگر در شهری کارگزاری بورس وجود نداشت شعب مخصوص بانک ملی وظیفه آنها را انجام می‌دهند.

 

از آن‌جا که دادوستد اوراق بهادار با استفاده از سامانه رایانه‌‌ای و براساس کد خریدار و فروشنده انجام می‌شود، لازم است همه خریداران و فروشندگان دارای کد منحصر به خود باشند تا کارگزار بتواند براساس آن به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازد. کد معاملاتی، شناسه‌ای 8 کاراکتری است که براساس مشخصات و اطلاعات فردی سرمایه‌گذار -از جمله کد ملی او- و به‌صورت ترکیبی از سه حرف اول نام خانوادگی و یک عدد پنج رقمی تصادفی تعیین می‌شود. کد معاملاتی سرمایه‌گذار منحصر به فرد است و هر سرمایه‌ گذار یک کد معاملاتی دارد. دریافت کد معاملاتی از طریق کارگزار و با ارائه ی مدارک شناسایی (رونوشت شناسنامه و شماره ملی) و فقط برای یک ‌بار بصورت رایگان انجام می‌ شود. دریافت كد معاملاتی معمولاً دو روز كاری طول می كشد.

الف) تکمیل فرم سفارش خرید یا فروش نزد کارگزار

در این فرم اطلاعات مورد نیاز اعم از مشخصات شرکت کارگزاری، مشخصات سرمایه‌گذار، نام، تعداد و قیمت اوراق بهادار، چگونگی پرداخت یا دریافت وجه قید می ‌شود. تعیین قیمت اوراق بهادار با مشتری است و مشتری می‌ تواند تقاضای خرید یا فروش اوراق بهادار را در قیمت مشخصی تقاضا کند یا اینکه تعین قیمت را به کارگزار و شرایط بازار واگذار کند. در واقع سهامداران باید به این نکته توجه کنند در صورتی که قیمت مورد نظر خود را در فرم قید نکنند، کارگزار این سهام را به قیمت روز بازار خریداری می‌کند و ممکن است به قیمت بالاتری سهام مورد نظر را برای سهامدار خریداری کند و سهامدار کنترلی روی قیمت مورد نظر خود نداشته باشد. انجام معامله بدون پر كردن فرم فوق امكان ندارد. در برخی كارگزاران امكان خرید و فروش اینترنتی وجود دارد. در چنین كارگزاری هایی مشتری ابتدا باید قراردادهایی خاص با كارگزار منعقد كرده و سپس از طریق اینترنت سفارش خود را وارد نماید. در معاملات اینترنتی نیاز به پر كردن فرم سفارش در هر دفعه نیست. براساس قانون، سهام داری كه مایل به خرید سهم است باید قبل از سفارش، مبلغ مورد نظر را به حساب كارگزاری واریز كند. برای فروش نیز به همراه داشتن سند سهم الزامی است.

 

پس از اعلام تصمیم نهایی خرید سهام به کارگزار و تکمیل فرم‌های مربوط به سفارش خرید، کارگزار مربوطه یک شماره حساب بانکی به سهامدار اعلام خواهد كرد که باید وجه مربوط به خرید سهام به این شماره حساب واریز شود، چنانچه پس از خرید سهام رقم واریز شده کمتر یا بیشتر از مبلغ کل سهام باشد مابه‌التفاوت آن با سهامدار محاسبه خواهد شد.

ورود سفارش به سامانه معاملاتی

خرید و فروش اوراق بهادار در سامانه معاملات بورس براساس سازوكار نام‌آشنای "حراج" انجام می‌شود؛ البته یك حراج كاملا پیشرفته و مكانیـزه. حراجی كه اولویت اول آن، قیمت مناسب و اولویت دوم آن، زمان ارائه سفارش است. پس از دریافت سفارش خرید یا فروش، کارگزار سفارش‌های دریافتی را با حفظ نوبت وارد سامانه معاملات می‌کند. اولویت‌بندی درخواست‌ها در صف تقاضای خرید(فروش) ابتدا براساس قیمت‌های پیشنهادی خرید (فروش) صورت می‌گیرد و از بالاترین(پایین‌ترین) تا پایین‌ترین(بالاترین) قیمت اولویت‌بندی می‌شوند. به عبارت دیگر در صف تقاضای خرید(فروش) سهام، اولویت با سفارش‌هایی است که قیمت پیشنهادی بالاتری(پایین‌تری) دارند. در صورتی که قیمت‌های پیشنهادی خرید(فروش) در دو یا چند سفارش یکسان باشند صف تقاضا(عرضه) براساس زمان ورود سفارش خرید(فروش) به سامانه معاملات اولویت‌بندی می‌شود و سفارشی که زودتر از دیگر سفارش‌ها وارد سامانه معاملات شده باشد از اولویت برخوردار است. باید به یاد داشت كه در مواقعی ممكن است سهم دارای صف باشد. یعنی تعداد زیادی خریدار سهم باشند بدون آنكه فروشنده‌ای باشد و یا عده زیادی مایل به فروش آن باشند ولی خریداری وجود نداشته باشد. در هر دو صورت ممكن است معامله سهم مورد نیاز چندین روز طول بكشد.

 

فرض كنید شما در ساعت 9 صبح، به كارگزاری بورس مراجعه و فرم درخواست خرید هزار سهم شركت "الف" به قیمت هر سهم 1500 ریال (150تومان) را تكمیل و همراه فیش واریزی، تحویل كارگزار می‌دهید. طبیعتا كارگزار بلافاصله درخواست خرید شما را وارد سامانه معاملات می‌كند.

در همان زمان یعنی ساعت 9 صبح، فرد دیگری نیز به یك شركت كارگزاری دیگر در منطقه و یا شهر دیگری مراجعه كرده و وی هم با تكمیل فرم مربوطه، درخواست خرید سهام شركت "الف"، البتـه با قیمت 1520 ریال (152تومان) را به كارگزار ارائه داده و كارگزار، درخواست را وارد سامانه معاملات می‌كند.

در چنین شرایطی، سامانه معاملات درخواست خرید فرد دوم را در مقایسه با درخواست شما، در اولویت قرار خواهد داد، چرا كه وی برای خرید، قیمت بالاتری پیشنهاد داده است و طبیعتا، متقاضیان فروش سهام شركت "الف" ترجیح می‌دهند سهام خود را به قیمت بالاتـر بفروشند.

در مورد فروش نیز دقیقا به همین شكل است، با این تفاوت كه در فروش سهام و سایر اوراق بهادار، هرچه قیمت كمتر باشد، در اولویت قرار خواهد داشت، زیرا خریداران ترجیح می‌دهند اوراق بهادار را با قیمت كمتـر خریداری كند. بنابراین، مشخص شد كه اولین معیار در اولویت‌بندی درخواست‌های خرید و فروش توسط سامانه پیشرفته معاملات بورس، اولویت قیمتی است.

اما منظور از اولویت دوم، یعنی اولویت زمانی چیست؟ در مثال قبل، فرض كنید شما درخواست خرید هزار سهم شركت "الف" با قیمت هر سهم 1500 ریال (150تومان) را در ساعت 9 صبح به كارگزاری داده‌اید و فرد دیگری، درخواست خرید هزار سهم شركت الف با همان قیمت، یعنی 1500 ریال (150تومان) را در ساعت 9:10 صبح یعنی 10 دقیقه پس از درخواست شما ارائه داده است. در چنین شرایطی، سامانه معاملات به صورت خودكار، اولویت خرید را به شما داده و ابتدا، برای شما سهام شركت "الف" را خریداری می‌كند، بنابراین، طبیعتا اگر تنها هزار سهم از سهام شركت "الف" برای فروش عرضه شده باشد، سامانه معاملات آن سهام را به شما تخصیص خواهد داد و فرد مذكور، از خرید سهام بازخواهـد مانـد.

یك روز پس از انجام معامله، کارگزار رسید انجام معامله را كه اصطلاحا، اعلامیه خرید نام دارد، به سرمایه‌گذار تحویل می‌دهد. اعلامیه خرید، سند رسمی نیست و در آن تنها اطلاعاتـی مانند تعداد سهام خریداری شده، مبلغ سرمایه‌گذاری و مبلغ کارمزدهای کسـر شده آورده شـده است.

سرمایه‌گـذار همچنیـن باید یك روز پس از خرید اوراق بهادار، به شرکت کارگزاری مراجعه و گواهـی نقل و انتقال اوراق بهادار خریداری شده را از كارگزاری دریافت كنند، زیرا هنگامیکه سرمایه‌گذار قصد داشته باشد اوراق بهادار خود را بفروشد، باید گواهی نقل و انقال سهام را به شرکت کارگزاری ارائه دهد.

در این بخش، با نحوه انجام معاملات در سامانه معاملات بورس آشنا شدیم. خواهیم دید كه چه روش‌های دیگری، بجز روش مراجعه حضوری برای خرید و فروش اوراق بهادار در بورس وجود دارد.

 

سرمایه‌گذار می‌تواند بدون نیاز به مراجعه حضوری به شركت كارگزاری، صرفا ازطریق استفاده از سامانه مركز تماس كارگزاری، به صورت تلفنی سفارش خود برای خرید یا فروش سهام و سایر اوراق بهادار را به كارگزار ارائه دهـد.

برای فعال‌كردن امكان ارائه سفارش تلفنی ازطریق مركز تماس كارگزاری، كافیست سرمایه‌گذار یك‌بار به شركت كارگزاری مراجعه كرده و قرارداد مربوطه را امضا كند. حداكثر ظرف مدت یك‌هفته پس‌از امضای این قرارداد، كارگزاری نام كاربـری و رمـز عبور مخصوص مشتری را به صورت محرمانـه به وی ارائه می‌دهد. پس‌از دریافت رمز عبور و نام كاربری، سرمایه‌گذار می‌تواند به صورت تلفنی، با سامانه مركز تماس كارگزاری تماس گرفته و سفارش‌های خود برای خرید یا فروش اوراق بهادار را وارد سامانه كند.

توجه داشته باشید ارائه سفارش بصورت تلفنی، هیچ تفاوتی با ارائه سفارش به صورت حضوری ندارد و شركت كارگزاری، سفارش‌های ارائه شـده ازطریق مركز تماس را همانند سفارش‌های حضوری، پیگیری خواهد كرد. همچنین سامانه مركز تماس كارگزاری، به صورت خودكار، به مشتری شماره پیگیری می‌دهد تا در هر لحظه، بتواند از آخرین وضعیت سفارش خود مطلع شود.

 

معامله در بورس به روش اینترنتی

در این روش سفارش معاملات از طریق اینترنت بجای تلفن صورت می‌گیرد.

معامله در بورس به روش برخط On Line

تفاوت معاملات اینترنتی و برخط در این است که در سیستم اینترنتی همانند تلفنی، فقط به کارگزار سفارش داده می‌شود، ولی در معاملات برخط از طریق سامانه‌ای که در اختیار مشتری قرار داده می‌شود، شخصا می‌تواند اقدام به خرید و فروش از طریق سیستم کارگزاری نموده و بر انجام معامله نظارت داشته باشد.

برای نمونه شرایط انجام معاملات آنلاین توسط یکی از کارگزاری ها بیان می‌شود:

الف) افتتاح حساب در معاملات برخط:

- مراجعه حضوری به دفتر مرکزی کارگزاری جهت ارائه اصل و کپی شناسنامه و اصل و کپی کارت ملی برای افتتاح حساب

-  تکمیل قرارداد خرید و فروش اینترنتی و دریافت کد کاربری و رمز عبور

- دریافت آموزشهای لازم جهت آشنائی با محیط معاملات اینترنتی و کتابچه راهنما

ب) دریافت و پرداخت وجوه در معاملات آنلاین:

- واریز وجه موردنظر به حساب کارگزاری با استفاده از خدمات Online Banking

- واریز وجه از طریق شعب بانکها و ارسال فیش بانکی مربوطه از طریق نمابر یا پست الکترونیکی به کارگزاری.

- در صورت درخواست برداشت با رعایت شرایط، وجه مورد درخواست به حساب بانکی مشتری واریز می‌گردد.

ج) چگونگی اطلاع از صورتحساب و سبد سهام:

- پس از انجام هر معامله، آخرین صورتحساب در همان تاریخ از طریق پست الکترونیکی برای مشتری ارسال می‌گردد.

- مشتری در هر لحظه قادر خواهد بود با استفاده از رمز اختصاصی خود از آخرین وضعیت حساب و سبد سهام خود نزد این کارگزاری مطلع گردد.

 

محدودیت های بورس

الف) در بورس تهران تغییرات قیمت هر سهم در طول یك روز محدود است. به عبارت دیگر قیمت هر سهم در هر روز نسبت به قیمت بسته شده روز قبل می تواند چهار درصد بالا یا پایین برود. به عنوان مثال اگر قیمت سهم در آخر روز گذشته 1000 ریال باشد، امروز قیمت سهم حداكثر 1040 و حداقل 960 ریال خواهد شد. سهام شركت‌ها ممكن است به دلایل مختلفی از قبیل مجمع عمومی و تعدیل سود خود بسته شوند. در اولین روزی كه نماد شركت دوباره باز می شود، تغییرات قیمت آن نامحدود است.

ب) یكی دیگر از محدودیت های دیگر بورس تهران حجم مبناست. حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد. حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال 1382تصویب شد. براین اساس درابتدای این قانون ودرسال82 اساس براین بود که 15% از سهام کل یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال250روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0006/0 تعداد کل سهام شرکت می‌شد. اما از ابتدای سال1383این قانون تغییر کرد و از 15درصد به 20% افزایش یافت و حجم معاملات روزانه به 0008/0 کل سهام شرکت افزایش یافت.

برای درک بهتر موضوع فرض کنید سرمایه شرکتی 2 میلیارد تومان است. (پس تعداد سهام این شرکت 20 میلیون برگه سهم 100تومانی است). در این حالت حجم مبنای این شرکت: 16000    = 0008/0 *000/000/20می‌باشد

حال فرض میکنیم قیمت روز قبل این سهم2000ریال بوده و امروز معاملات زیر برای سهم اتفاق افتاده است :

ساعت 9: 4000 برگه سهم به قیمت 1990 ریال

ساعت10: 1000 برگه سهم به قیمت2020 ریال

ساعت11: 2000 برگه سهم به قیمت2030 ریال

ساعت12: 3000 برگه سهم به قیمت2040 ریال

برای محاسبه قیمت پایانی ابتدا میانگین وزنی می‌گیریم یعنی می گوییم:

796=1990*40%

202=2020*10%

406=2030*20%

612=2040*30%

که جمع آن 2016 ریال می‌شود

پس میانگین قیمت مورد معامله امروز2016 ریال بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می‌رسید (از حجم مبنا بیشتر می‌شد که الان به 5% 

افزایش یافته) این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته ده هزار تا و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می‌باشد پس از تناسب استفاده می کنیم

اگر 16000برگه مورد معامله قرار می‌گرفت قیمت سهام 16 ریال رشد می‌کرد در حالی که 10000 برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می‌کند؟

16000                         16

                                                  X                          10000

با توجه به نسبت فوق و با توجه به اینکه معامله این سهام به حد مبنا نرسیده است، قیمت پایانی این سهام برای محاسبه افزایش یا کاهش 4 درصدی روز بعد 2010 ریال خواهد بود. یعنی قیمت این سهام برای روز بعد حداکثر 4/2090 ریال و حداقل 6/1929 ریال خواهد بود

تذکر: هیئت مدیره شرکت بورس تصمیم گرفت ضریب محاسبه حجم مبنای شرکت‌هایی که سرمایه آن ها بیشتر از 3000 میلیارد ریال می‌باشد را از هشت در ده‌ هزار به چهار در ده‌ هزار کاهش دهد. بر این اساس از تاریخ 2/4/86 ضریب محاسبه حجم مبنای 11 شرکت  زیربه چهار در ده‌هزارتغییر می‌یابد:

فولاد مبارکه اصفهان ـ سایپا ـ سرمایه گذاری غدیر- ملی صنایع مس ایران ـ ایران خودرو- بانک پارسیان ـ سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی ـ سیمان فارس خوزستان ـ گروه بهمن سرمایه گذاری بانک ملی ایران ـ  مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران

 

تسویه معاملات

پایاپای و تسویه معاملات توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تسویه وجوه و سه روز بعد از انجام معامله صورت می‌گیرد. البته در فردای روز خرید سهم، می توان آن را فروخت ولی پول سهم فروخته شده را سه روز كاری پس از انجام معامله می توان از كارگزاری دریافت كرد.

دریافت برگه گواهی خرید سهام

پس از آنکه کارگزار، سهام یک شرکت را خریداری کرد و کلیه مدارک نقل و انتقال آن سهام به تایید مراجع مربوط رسید، یک گواهی یا سند برای سهامدار صادر می‌شود که معرف مالکیت سهام آن شرکت است. این برگه معمولا در طول یک دوره دو هفته‌ای یا شاید بیشتر صادر می‌شود و هر سهامدار می‌تواند با مراجعه به کارگزار خود برگه گواهی خرید سهام را دریافت کند. در این برگه کد سهامداری، نام سهامدار و همچنین میزان سهام خریداری شده درج شده است.

ساعت معامله

معاملات اوراق بهادار در بورس تهران از شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل عمومی، از ساعت 9:00 تا 12:00 و در یک نشست معاملاتی و از طریق تالارهای معاملات انجام می شود. در حال حاضر علاوه بر تالار حافظ که تالار اصلی معاملات است، تالارهای دیگری توسط بورس یا شرکت های کارگزاری د رتهران و شهرهای دیگر دایر شده است. خرید و فروش اوراق بهادار مستلزم حضور سهام داران در  تالارها نیست و سهام داران می توانند از طریق مراجعه به دفاتر شرکت های کارگزاری برای خرید و فروش اوراق بهادار اقدام کنند.